'Oud Rechts'
03-08-2009
- Karl van den Broeck - knack
Volgens Open VLD moeten de miljardentekorten op de begroting uitsluitend met
besparingen gedempt worden. Hoe oud kan rechts zijn?
De federale regering staat voor de lastigste begrotingsopmaak sinds de
donkere jaren dertig. De staatskas staat 20 miljard euro in het rood en die
van de sociale zekerheid 5,3 miljard. Dat zijn 1000 miljard oude Belgische
franken, of zo'n zeven keer het Globaal Plan van Dehaene I in 1993.
Er zijn geen duizend manieren om tekorten weg te werken: minder uitgeven
of vers geld vinden. Voor minister van Begroting Guy Vanhengel (Open VLD) is
het duidelijk. Hij kondigt een 'absoluut soberheidsbeleid' aan. Geen
belastingverhogingen, alleen maar besparingen.
Vaak wordt de linkerzijde verweten dat ze geen moderne ideeën lanceert.
Rechts schiet dan op 'oud links' dat enkel heil ziet in lastenverhogingen.
Maar hoe oud kan rechts zijn wanneer het de publieke opinie voor durft te
houden dat er 25 miljard euro kan worden bespaard zonder te raken aan de
fundamenten van de overheid en van de sociale zekerheid? Steeds meer (neo-)liberale
economen geven nu zelfs toe dat de sociale zekerheid in Europa een
efficiënte dam geweest is tegen de crisis. Dankzij het systeem dat ze
vroeger zo vervloekten, bleef de koopkracht van de burgers nog op peil en
konden bedrijven hun werknemers op een goedkope manier parkeren in de
tijdelijke werkloosheid of het tijdskrediet.
Gelukkig heeft 'nieuw' rechts tegenwoordig minder taboes. Neem nu Nicolas
Sarkozy, de allesbehalve linkse president van Frankrijk. Hij kondigde het
plan aan om vanaf 2012 een (bescheiden) CO2-heffing in te voeren. Die moet
niet zozeer het gat in de begroting dichten (de opbrengst is louter
symbolisch), maar wel 'een geleidelijk begin maken met een verandering van
onze leefwijze'. De winst is vooral maatschappelijk en ecologisch, en pas
onrechtstreeks financieel. Of Barack Obama, die de hogere inkomens wil doen
betalen voor een efficiënte, universele (en goedkopere) gezondheidszorg.
Nog zo'n visionaire denker die niet kan worden verdacht van
communistische sympathieën is Danny Pieters. Deze medeoprichter van de N-VA
pikte in zijn standaardwerk Onze Sociale Zekerheid het idee van de Algemene
Sociale Bijdrage (ASB) op. Dat voorstel komt - horresco referens - van de
vakbeweging. Om een deel van de sociale zekerheid te financieren stellen
ABVV en ACW (gesteund door de PS en de groenen, maar niet door de SP.A) voor
om een heffing in te voeren op alle inkomsten (lonen, zelfstandigen,
huurinkomsten, hoge uitkeringen, vermogens en ondernemingswinsten). Minister
van Financiën Didier Reynders (MR) rangschikt het idee - zeer 'oud rechts' -
in de categorie 'lastenverhogingen'. Het is maar hoe je het bekijkt.
Loontrekkenden betalen al sinds de besparingen van de regeringen-Dehaene een
Bijzondere Bijdrage Sociale Zekerheid. Voor andere inkomens werd die
afgeschaft. De ASB komt in feite neer op een 'jobkorting' (!) voor
hardwerkende Belgen. Een koppel met een bruto inkomen van 2000 euro per
maand betaalt nu 543 euro op jaarbasis en zou dan slechts 82 euro hoeven
naar te tellen. Pas vanaf een individueel brutoloon van 5000 euro zouden
loontrekkenden meer moeten betalen dan nu het geval is. Bovendien maakt de
ASB de sociale zekerheid minder afhankelijk van heffingen op arbeid. En dat
is dan weer goed voor de werkgelegenheid.
Volgens Pieters is een ASB niet links of rechts, maar eerlijk. Hij noemt
ze zelfs 'een evidentie'. Een mens zou het stilaan jammer beginnen te vinden
dat de N-VA niet in de federale regering zit.
|
Beste Karl,
zojuist heb ik je artikel gelezen over de liberale
visie op de sociale zekerheid en het recente boek van Danny Pieters (het staat
ook op de website van Mathias Storme, zag ik vanmorgen:
http://www.politiek.net/iskander/30440
). Dat de liberalen er van langs krijgen in jouw artikel doet mij deugd. En
het boek van Pieters 'Onze sociale zekerheid: anders en beter' is goed: het is
zeker het beste voorstel dat er op dit ogenblik is voor een hervorming van de
sociale zekerheid.
Maar er is met dat boek m.i. toch iets heel
merkwaardig aan de hand. Pieters, die ooit in Tilburg een inaugurale rede
gehouden heeft 'Één voor twaalf' over de noodzaak van een voortgaande
eenmaking van het sociale-zekerheidsstelsel van de EU-lidstaten, zegt in zijn
recent boek eigenlijk weinig of niets over de hervorming van de Belgische
sociale zekerheid, die nu reeds door Europa wordt opgelegd. Een dergelijke -
zeer ingrijpende! - hervorming is in Nederland doorgevoerd in 1985; die was
nodig om de EEG-richtlijn van 1978 over de gelijke behandeling van mannen en
vrouwen voor de sociale zekerheid uit te voeren. De lidstaten hadden daarvoor
zeven jaar de tijd. Nederland heeft de richtlijn dus netjes op tijd
uitgevoerd; België daarentegen heeft dat voor zover ik weet zelfs nu nog niet
gedaan!
Ik kan wel vermoeden waarom Pieters in zijn boek
daar niet al te veel over zegt: wanneer men moet streven naar één sociaal
zekerheidsstelsel voor Europa (als pendant voor de eengemaakte markt moet er
meer eenheid zijn in de sociale bescherming van de werknemers die meer mobiel
geworden zijn en migreren van de ene staat naar de andere), heeft het geen
enkele zin om in België takken van de sociale zekerheid, die vallen onder
EEG-verordening 1408 (o.a. kinderbijslagen!), te splitsen en aan de deelstaten
toe te wijzen. Dus, wanneer Pieters nu zijn stellingen uit ca. 1988 zou
herhalen, verwerpt hij de stokpaardjes van zijn eigen NVA. Toch zinspeelt hij
af en toe op de gevolgen van de Europese regelgeving voor de Belgische sociale
zekerheid.
Danny Pieters doet bv. in zijn recent boek, p.
106, een opmerkelijke uitspraak over zijn voorstel ter hervorming van het
pensioenstelsel: "Het elimineert de huidige illegitieme [!!!] bevoordeling van
de ex-partners" [= uit de echt gescheidenen en niet meer wettelijk
samenwonenden]. Wanneer iets illegitiem is, dan mag dat niet bestaan. Toch
bestaat die illegitieme regeling in België al decennia en daar kraait geen
haan naar!
Dat België - zoals Pieters hier min of meer
impliciet toegeeft - op een flagrante manier het huwelijk discrimineert in de
pensioenwet, heb ik zelf gezien bij mijn ouders. Mijn moeder, die vanaf haar
huwelijk huisvrouw was, is vroeger op pensioen gegaan dan mijn vader. Zij trok
toen een klein pensioen uit hoofde van haar eigen werk van voor zij trouwde.
Toen mijn vader op pensioen ging, moest zij daarvan afstand doen om een
gezinspensioen en eventueel ook een overlevingspensioen te krijgen uit hoofde
van het werk van haar echtgenoot. Doch wanneer zij juist voor haar pensioen
gescheiden zou zijn, had zij een pensioen getrokken uit hoofde van het werk
van haar ex-echtgenoot voor de duur van het huwelijk en haar eigen
pensioen voor de periode dat zij gewerkt heeft, mogen behouden. En wat
misschien nog belangrijker is: de twee pensioenen van de ex-echtgenoten samen
bedragen heel wat meer dan het gezinspensioen.
Dat er in België discriminatie is van het huwelijk
blijkt m.i. ook uit dat zogezegd schandaal in het OCMW van Schaarbeek dat in
de lente van dit jaar aangeklaagd werd door een vrederechter: mensen zouden -
fictief - feitelijk gescheiden zijn om een hoger inkomen te krijgen. Volgens
mij is dit helemaal niet het schandaal, maar het schandaal bestaat er wel in
dat de wetten in België zodanig zijn dat ze mensen ertoe aanzetten om te
scheiden (hoewel het hier om bijstand gaat en niet om strikte sociale
zekerheid, maar die bijstand verloopt volgens dezelfde regels). Die
vrederechter had zijn kritiek dus niet moeten richten op de armen die beroep
doen op het OCMW of op dat OCMW zelf, maar op de Belgische staat en de
politici die niet in staat zijn om goede wetten te maken!
Karl, je zal je waarschijnlijk afvragen waarom
jouw artikel mij ertoe brengt zo uitvoerig in te gaan op deze kwestie van
Europa en de Belgische sociale zekerheid, en van discriminatie van het
huwelijk die volgt uit het niet toepassen door België van de Europese regels
terzake (overigens zal het je misschien al verbazen dat ik zo'n boek zoals dat
van Pieters lees). Die kwestie van Europese sociale zekerheid, vooral in
relatie tot huwelijk en gezin, gaat mij zeer ter harte sinds ik erop gestoten
ben als 'grensarbeider'. Ik heb mij daarover reeds in het openbaar
uitgesproken tgv. mijn ambtsjubileum:
http://www.leerhuislelie.be/Actualiteit1.htm
(zie de link naar toelichtingen onderaan, waarin dan weer verwezen wordt naar
autobiografische documenten:
http://users.telenet.be/denise.dinjart/Theologie/speech.htm en
http://users.telenet.be/denise.dinjart/Theologie/vitrine.htm ).
Ik zei toen het volgende:
"[4° Rond 1990] Mede door de kinderen, maar ook door mijn werk hier aan de
faculteit gebeurde er rond 1990 iets wat toch weer een wending gaf aan mijn
denken en mijn lectuur. Dit is dan de vierde en laatste decenniumwisseling die
ik hier wil bespreken. Ter gelegenheid van de geboorte van ons jongste kind
eiste de Belgische staat van mijn vrouw een klein miljoen franks of meer dan
50000 gulden terug. Men vond namelijk dat mijn vrouw de rechten die zij [als
werkloze die, omdat zij wegens kinderlast in de onmogelijkheid was om te gaan
werken, tijdelijk afstand had gedaan van de uitkering] ontegensprekelijk had
op de sociale zekerheid in België, sinds 1985 had moeten laten vallen omwille
van de rechten die ik hier in Nederland had, maar die slechts iets meer dan de
helft van dat geld zouden opleveren. Wij vonden dat een flagrante
discriminatie van de vrouw, maar tot onze grote verbazing was dat niet voor
iedereen evident en hebben we een proces van meer dan vier jaar moeten voeren
om aan te tonen dat het inderdaad zo was. Omdat we ook van de vakbond geen
rechtsbijstand kregen, heb ik in dat proces zelf moeten pleiten, maar gelukkig
dus met succes. Ik moet wel bekennen dat ik in de eerste helft van 1990 meer
tijd heb doorgebracht met de jurisprudentie van het Europees Hof van Luxemburg
dan bijvoorbeeld met de patrologie van Migne. Een handboek van Europees
sociale zekerheidsrecht, dat ik toen ook veel gebruikt heb, staat daar in de
vitrine, niet zozeer omdat dat boek op zich op mij invloed zou uitgeoefend
hebben, maar wel omdat de gebeurtenissen waarmee mijn lectuur ervan
samenhangt, mij danig aan het denken hebben gezet."
De moeilijkheden waarop ik hier doelde
waren veroorzaakt door het niet uitvoeren door België van die fameuze
EEG-richtlijn van 1978 over de gelijke behandeling van mannen en vrouwen voor
de sociale zekerheid. En dat handboek van Europees sociale zekerheidsrecht,
waarover ik het hier had, was geschreven door Danny Pieters, met wie ik toen
over dat proces ook wel contact heb gehad. En in onze zaak ivm. het kindergeld
in 1989-90 bleek ook heel duidelijk dat België op een grove manier het
huwelijk discrimineert. De bevoegde diensten in België interpreteerden toen
t.a.v. Belgische grensarbeiders in Nederland en hun echtgenoten (in de
overgrote meerderheid: echtgenotes) de wet - op een bijzonder perfide
manier! - zo dat regels die bedoeld waren om die grensarbeiders aan hun
rechten te helpen in het land waar zij werkten (Nederland dus), verdraaid
werden tot regels om van die echtgenotes het kindergeld af te pakken in het
woonland (België dus). Toen een RVA-ambtenaar de wet en de regelgeving
dienaangaande - zoals die toen verkeerd (!!!) werd toegepast! - voor mijn
vrouw en mij uitlegde en tot de conclusie kwam, dat mijn vrouw onmiddellijk
recht zou hebben op een maandelijks inkomen van 75.000 à 80.000 frank
(werkloosheidsuitkering voor een gezinshoofd + kindergeld voor 7 kinderen) als
zij weduwe zou worden of ... zou scheiden! Eerlijkheidshalve moet ik zeggen
dat die ambtenaar te fatsoenlijk was om die laatste twee woorden uit te
spreken en verbouwereerd stopte toen hij zag wat de consequenties waren van de
in België geldende interpretatie van de EEG-verordeningen, zodat ik zelf die
gevolgtrekking heb uitgesproken, om de anomalie van die interpretatie
duidelijk te maken.
Minister Busquin heb ik na een half jaar brieven
schrijven en telefoneren kunnen overtuigen dat die Belgisch interpretatie fout
was en hij heeft toen met een omzendbrief vanaf 1 april 1990 de wet anders
laten toepassen. Maar eigenlijk had hij op het moment dat hij zijn fout inzag,
het kindergeld dat sinds 1985 afgepakt was van al die vrouwen van honderden,
misschien zelfs duizenden grensarbeiders in Nederland, moeten uitbetalen, maar
zoals een kabinetsmedewerker brutaalweg zei: ons gezin, of strikt juridisch
gezien: mijn vrouw zou het kindergeld krijgen omdat we ons proces zeker zouden
winnen, maar zij (de minister en zijn kabinet) hadden geen zin om dat
achterstallige kindergeld ook te geven aan al die anderen die toch van toeten
of blazen wisten. Toen na een proces van vier jaar ons gelijk erkend werd
en mijn vrouw het achterstallige kindergeld (van de periode 1985-1989)
eindelijk getrokken had, ben ik met de uitspraak van de rechtbank naar de
vakbond getrokken, om die erop te wijzen dat al die grensarbeidersgezinnen bij
wie het Belgische kindergeld vanaf 1985 tot 1990 afgepakt was, daar toch wel
recht op bleken te hebben, en dat dus de vakbond actie zou moeten ondernemen
om dat vooralsnog te laten uitbetalen. Doch alras bleek dat die vakbond daar
helemaal geen zin in had omdat hij dan zou moeten toegeven hoezeer de vakbond
in die periode gefaald had, omdat hij er zelf ook niet achtergekomen was dat
de Europese regels in België totaal fout werden toegepast en zelfs op een
perfide manier verdraaid.
Gezien dit alles denk ik dan toch als ik zo'n boek
zoals dat van Pieters lees: voor men begint aan een grootscheepse hervorming
van de sociale zekerheid, moet men eerst wegwerken wat illegitiem is en dat
vergt dus een hervorming zoals Nederland doorgevoerd heeft in 1985. Als
grensarbeider word ik constant geconfronteerd met die slechte toepassing van
de Europese regels in België (bv. ivm. ziektekostenverzekering [valt weliswaar
niet onder EEG-verordening 1408, maar er zitten toch Europese aspecten aan],
studiefinanciering van de kinderen, en binnenkort - 4 jaar! - pensioen; ik
spreek nu niet over de miserie met de Belgische belastingen, want we hebben
het over de sociale zekerheid). Als men geen grensarbeider is, valt dat
misschien niet zo, maar de discriminatie waar ik het over had, is
desalniettemin heel reëel en ik denk dat die zsm. uit de wereld moet geholpen
worden. Dat kan het beste door eveneens zsm. de Belgische wetgeving aan te
passen aan de Europese regels (vooral de richtlijnen).
Ik zou over die Europese sociale
zekerheidsregelgeving nog heel wat kunnen zeggen - bv. wat te denken van de
individualisering die ogenschijnlijk indruist tegen de sociale leer van de
Kerk, die ik als katholiek en lid van C'axent hoog in het vaandel draag; ik
denk echter dat praktisch alles gewonnen is door de regel dat maatregelen ten
voordele van de vrouw omwille van moederschap niet beschouwd mogen worden als
discriminatie!), maar deze mail is nu al veel te lang.
Ik wou reageren op je artikel, met het doel er
eventueel een lezersbrief voor Knack uit te distilleren, maar ik zie dat ik
mij weer veel te ver heb laten meeslepen. Ik zal mijn reactie op jousw artikel
dus maar op een website publiceren.
Met hartelijke groeten,
Marcel Gielis